Khủng hoảng thiếu hụt nhân lực ngành điều dưỡng – Người nước ngoài đang trở thành lực lượng không thể thiếu

🎌 Sự kiện quảng bá văn hóa Nhật tại Indonesia – Cầu nối cho ngành điều dưỡng

Tháng 1 năm nay, tại khách sạn gần Đại học Citra Bangsa ở thành phố Kupang (đảo Timor, phía đông Indonesia), một sự kiện mang tên “Japan Festival” đã được tổ chức nhằm giới thiệu văn hóa Nhật Bản đến học sinh trung học địa phương. Sự kiện này do công ty “Apuri” – điều hành cơ sở điều dưỡng tại thành phố Yao, tỉnh Osaka – lên kế hoạch.

Tại đây, các món ăn Nhật được phục vụ và sinh viên của khoa tiếng Nhật đã chia sẻ với khoảng 200 học sinh trung học về cuộc sống làm việc tại Nhật như: “Nhật Bản là quốc gia tuyệt vời, có thể làm việc một cách an tâm”.

Mục tiêu của sự kiện là thu hút học sinh đăng ký vào khoa tiếng Nhật mới được công ty mở tại trường đại học vào tháng 9 năm ngoái. Sau khi học xong, họ sẽ được sang Nhật làm việc trong lĩnh vực điều dưỡng theo diện “Kỹ năng đặc định”.

Chủ tịch công ty – ông Miyake Jumpei (45 tuổi) – cho biết ông đã nghe nhiều trường hợp người nước ngoài đến Nhật khi chưa giỏi tiếng Nhật, chưa quen văn hóa và bị cô lập. Do đó, việc chuẩn bị kiến thức ngôn ngữ và văn hóa từ trước khi đến Nhật là điều có lợi cho cả người lao động và phía tiếp nhận.

Hiện có 56 sinh viên khóa đầu đang theo học, và dự kiến sẽ đến Nhật sau khi tốt nghiệp. Bên cạnh đó, công ty cũng đang tuyển dụng 19 nhân viên nước ngoài khác với chế độ đãi ngộ tương đương người Nhật.

Chị Desri Maria Susanti Nadeak (29 tuổi), một nhân viên người Indonesia chia sẻ: “Tại quê nhà tôi không có công ăn việc làm ổn định. Tôi muốn tiếp tục làm việc tại Nhật – nơi có thu nhập ổn định”.

🗾 Địa phương chủ động thu hẹp khoảng cách văn hóa

Tỉnh Fukui cũng đang triển khai các hoạt động hỗ trợ nhằm thu hẹp khoảng cách sau khi người lao động đến Nhật. Từ tháng 2 năm ngoái, tỉnh phối hợp với tổ chức phái cử J-SAT (Myanmar) mở lớp học “Fukui Class” tại Myanmar – nơi người lao động được học về phương ngữ và văn hóa Fukui trước khi sang Nhật.

Tháng 8 năm ngoái, 13 học viên đầu tiên đã đến Nhật và đang làm việc tại các cơ sở điều dưỡng trong tỉnh.

Động lực triển khai bắt nguồn từ việc 4 trong 5 thực tập sinh kỹ năng Myanmar được tiếp nhận vào năm 2019 đã chuyển sang các cơ sở ở khu vực đô thị sau khi đổi sang visa “Kỹ năng đặc định”. Từ đó, cơ sở tiếp nhận quyết định giúp người lao động hiểu rõ về Fukui từ trước.

Nhận thấy hiệu quả, chính quyền tỉnh đã mở rộng quy mô thành dự án chính thức. Nhân viên Phòng Phúc lợi người cao tuổi tỉnh Fukui cho biết: “Về mức lương hay tiện nghi sinh hoạt thì không thể bằng các đô thị lớn, nhưng chúng tôi muốn thu hút nhân lực nhờ các chính sách hỗ trợ chu đáo”.

🤝 Hỗ trợ người nước ngoài tại địa phương

Theo Tổ chức Công ích Quốc tế về Phúc lợi Y tế, các trung tâm hỗ trợ người nước ngoài trong ngành điều dưỡng đã được thành lập tại nhiều tỉnh như Yamagata, Chiba, Ehime,... nhằm tư vấn về công việc và cuộc sống. Ông Yaguchi Hiroya – Trưởng bộ phận hỗ trợ nhân lực nước ngoài – cho biết: “Do tìm kiếm chế độ đãi ngộ và cơ hội phát triển tốt hơn, người lao động nước ngoài có xu hướng chuyển từ địa phương lên thành phố. Điều này khiến các tỉnh vùng sâu vùng xa càng lo lắng hơn”.

🌍 Đối thủ cạnh tranh thật sự là thị trường quốc tế

Dù trong nước đang cạnh tranh gay gắt để giành nhân lực, nhưng đối thủ thật sự của Nhật lại là các nước khác.

Theo khảo sát của Mitsubishi UFJ Research & Consulting (theo uỷ thác của Bộ Lao động – Phúc lợi – Y tế Nhật Bản), 50% lao động Việt Nam chọn Nhật Bản là điểm đến hàng đầu. Tuy nhiên, tỷ lệ này chỉ là 2.6% ở Philippines và 2.9% ở Indonesia – thấp hơn cả Hàn Quốc và Đài Loan.

Hiện nay, Hàn Quốc và Đài Loan cũng tích cực thu hút lao động phổ thông (không chỉ nhân lực trình độ cao), trong đó có ngành điều dưỡng. Mức lương trung bình tại Hàn Quốc hiện cao hơn Nhật.

Ông Kato Makoto – chuyên viên nghiên cứu của Mitsubishi UFJ – nhận xét: “Vì yêu cầu trình độ tiếng Nhật khá cao trong ngành điều dưỡng, cần theo dõi chặt chẽ xem liệu Nhật Bản có tiếp tục thu hút được nguồn nhân lực như kỳ vọng hay không”.

🧠 Không thể chỉ trông chờ vào lao động nước ngoài

Phó Giáo sư Watanabe Osamu (ĐH Khoa học Teikyo) cho rằng: “Đối với người lao động nước ngoài, thu nhập là động lực chính. Trong bối cảnh Hàn Quốc và Đài Loan đã đuổi kịp GDP đầu người so với Nhật, Nhật Bản không còn lợi thế tuyệt đối”.

Ông nhấn mạnh: “Nếu chỉ nghĩ đơn giản rằng có thể bù đắp thiếu hụt bằng lao động nước ngoài thì họ sẽ không đến. Ngành điều dưỡng cần cải thiện chế độ đãi ngộ và xây dựng môi trường làm việc thấu hiểu, tôn trọng sự khác biệt về văn hóa”.